Yüksek Mimar Kadri Erkman 1928 İstanbul doğumlu. 1951 yılında Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’den mezun olmuş önemli bir isim. Akademide Arif Hikmet Holtay’dan ve Sedad Hakkı Eldem’den dersler almış. 1960 – 1990 yılları arasında İş Bankası İnşaat Emlak Müdürlüğü’nde özel bir statü ile çalışmış. Grup müdürlüğü yapmış. Bir yandan bağımsız olarak projeler üretirken, bir yandan İş Bankası’nda mimarlık çalışmalarını sürdürdüğünü biliyoruz. Erkman, ürettiği hiç bir projesinin bir kopyasını veya bir fotoğrafını kendisi için saklamamış. Ancak Ankara’da kalıcı izler bırakmış bir mimar.

​

Yapılan bir röportajdan Erkman’ın mimarlıkla tanışıklığının İstanbul’da başladığını öğreniyoruz. “O zaman Kandilli’de oturuyorduk. Ortaokuldaydım. Bir gün babamla beraber Kandilli’den, Ortaköy’e geçtik. Bir cumartesi yürüye yürüye köprüye doğru inmeye başladık. Fındıklı’ya geldiğimizde, babam bana akademiyi gösterdi. Bak oğlum, bu akademi, buradan mimarlar, ressamlar, heykeltıraşlar mezun oluyor” dedi. Ben de şöyle bir baktım, cazip iki tane saray, birisi sonradan öğrendiğim şekilde Edebiyat Fakültesi, birisi de Güzel Sanatlar Akademisi. Biz o gün öyle gittik, ama bende bir değişiklik olmaya başladı, o binaları görünce (Arıkoğlu ve Uysal, 2010). Bu etkili tanışıklık, serbest elinin çok iyi olması ve 7 Gün Mecmuası’nda yayınlanan evlerden etkilenmesi mimar olmaya karar vermesine yol açar. Akademiden mezun olmasının ardından Ankara’ya gelir Erkman. İki mimarla tanışıklığı serbest meslek ortamına dahil olmasını sağlar. Bu mimarlar Nizamettin Doğu ve Abidin Mortaş’tır. Orhan Özgüner ile katıldığı ve kazandıkları Radyoevi Yarışması ise ilk yarışma deneyimidir.

​

Ayduk Koray’ın Bahçelievler’deki arsasına yaptığı binanın İş Bankası yöneticilerinin dikkatini çekmesiyle İş Bankası’nda çalışma dönemi başlar Erkman’ın. Yarım gün bankada, yarım gün bağımsız çalışma temposu ile devam eden bu süreç 1990 yılında emekli oluncaya dek, 30 yıl sürer.

 

Kadri Erkman bir başka röportajda dönemin inşaat ortamındaki yoksunlukların mimarlık üretimini nasıl etkilediğinden söz etmekte. “Türkiye’de inşaat malzemesi diye pek bir şey yoktu aslında. Ben kendi evimi bin bir güçlükle yaptım mesela. En basitinden betonarme demiri bile bulunmuyordu. Ankara’da küçük atölyeler vardı, hurda demirini alıp eritip çekiyorlardı. Biz o demirlerle iş yapıyorduk. Türkiye’de cam yoktu. Çekoslovakya’dan geliyordu cam. Fayans bulunmuyordu. Örneğin benim banyomun duvarlarını – o zaman bir BTB modası vardı, onla kapladık, sonradan fayansla döşedik. Türkiye’de bulunan malzemeler çimento, tuğla, ahşap, kum idi. Böyle malzemeler vardı” (Sudaş, 2010).

​

Bir dönem birlikte çalıştıkları Cevdet İşeri’nin anlatımıyla İş Bankası çalışma ortamının Kadri Erkman’ın üretimlerinde ciddi katkısı olduğunu söylemek mümkün. İş Bankası İnşaat Emlak Müdürlüğü bünyesindeki mimari ofiste mimari projeler yapılırken:

​

“Her mimar serbest bir görüş alanı içinde çalışır. Mesleki heyecanına göre yaptığı araştırmaların sonucunda inandığı ve kendi özelliklerini de içeren çağdaş bir mimarinin izleyici si ve yaratıcısı olarak projelerini üretir. Ancak, sürekli olarak bir arada çalışmanın sonucunda kabul edilmiş mimari detaylar sistemler ve prensipler vardır. Bu müşterek değerler İş Bankası’nda özel bir mimari ekolün yaratılmasına ve proje müellifi olmanın sorumluluğu altında önemli projelerin yapılabilmesine olanak sağlamıştır.” (Yılmaz, 1992’den aktaran Mamalı, 2019)

​

İşeri mimarların bir projede üç konuya dikkat ettiklerini belirtmektedir. Bunlar, belediyeden temin edilecek arsa imar durumu, ilgili birimlere danışılarak elde edilen fonksiyon programı ve arsanın jeolojik durumundan sosyolojik faktörlere kadar, çevresel verilerdir. Mimar bütün bunları, maliyete dikkat ederek ve plastik, estetik kaygılar güderek etüt eder ve çağdaş bir sonuç ortaya koyar (Mamalı, 2019). Çelik Alatur, Ayhan Böke, Cevdet İşeri ve Kadri Erkman İş Bankası’nda çalışma arkadaşlarıdır. Öte yandan Erkman’ın Lemi Varnalı ile ortak projeler ürettikleri de bilinmektedir. Ankara ‘da çok sayıda nitelikli konut yapıları ve farklı kullanımlarda yapıları olan Kadri Erkman’ın Ankara dışında da uygulanmış projeleri bulunuyor. Ayrıca katıldığı yarışmalarda kazandığı çok sayıda ödülü var. Ancak mimari üretimleri içinde İş Bankası şubeleri ayrı bir yer tutmakta.

 

Müzikle ilgilenen, keman çalan Erkman’ın ayrıca elektronik müzik aletlerine merakı olduğunu ve bununla ilgili önemli bir koleksiyona sahip olduğunu biliyoruz.

​

2015 yılında Ankara’da kaybettiğimiz Kadri Erkman’ı saygıyla anıyoruz.

​

Nuray Bayraktar